Ergonomia w pracy biurowej – jak stworzyć zdrowe i efektywne miejsce pracy?

Coraz więcej osób wykonujących pracę biurową skarży się na bóle pleców, zmęczenie, problemy z koncentracją czy ogólne obniżenie komfortu pracy. To jasny sygnał, że miejsce, w którym spędzają większość dnia, nie jest właściwie dostosowane do ich potrzeb fizycznych i psychicznych. Kluczem do poprawy sytuacji jest ergonomia — przemyślane, funkcjonalne środowisko pracy, które wspiera zdrowie i efektywność. Jeśli odpowiadasz za organizację przestrzeni biurowej, masz realny wpływ na dobrostan zespołu i możesz temu skutecznie zaradzić.

Ergonomia nie jest chwilową modą ani dodatkiem do standardów BHP — to jeden z kluczowych elementów zarządzania współczesnym miejscem pracy. Przemyślane projektowanie stanowisk może istotnie ograniczyć ryzyko urazów, wspierać zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników, a tym samym wpływać na ich zaangażowanie, efektywność i długofalową satysfakcję z pracy. Co więcej, ergonomiczne środowisko pracy to także korzyści organizacyjne: mniejsza rotacja, niższa liczba nieobecności i lepsze wyniki całego zespołu.

W tym artykule dowiesz się, dlaczego ergonomia powinna stać się integralną częścią strategii organizacyjnej. Omówimy najczęstsze zaniedbania, dobre praktyki oraz przykłady rozwiązań produktowych — w tym z oferty Spacetronik — które pomagają tworzyć biura przyjazne zdrowiu i efektywnej pracy. To krok nie tylko w stronę poprawy warunków pracy, ale i budowania nowoczesnego wizerunku odpowiedzialnego pracodawcy.

Co to jest ergonomia i dlaczego ma znaczenie?

Ergonomia to interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, która łączy elementy biologii, psychologii, inżynierii, medycyny pracy i socjologii. Jej głównym celem jest dostosowanie środowiska pracy do fizycznych, psychicznych i poznawczych możliwości człowieka. W praktyce oznacza to tworzenie takich warunków, które minimalizują obciążenie organizmu, zwiększają komfort pracy i zapobiegają problemom zdrowotnym.

W kontekście pracy biurowej, ergonomiczne stanowisko powinno być kompleksowo zaprojektowane z myślą o zdrowiu, wygodzie i efektywności pracownika. Kluczowe są tutaj odpowiednio dobrane i funkcjonalne meble biurowe, które zapewniają wsparcie dla sylwetki oraz umożliwiają elastyczne dopasowanie do potrzeb użytkownika. Powinny być stabilne, trwałe, regulowane i zapewniać optymalną pozycję do pracy siedzącej i stojącej.

Równie ważne są sprzęty komputerowe i akcesoria: odpowiednie ustawienie monitora, ergonomiczne klawiatury i myszki (najlepiej wspomagane przez podkładki pod nadgarstki), jak również oświetlenie o odpowiednim natężeniu i barwie. Kluczowe jest też wyposażenie w podnóżki, uchwyty monitorowe, podstawki pod laptopy, organizery kabli i inne dodatki poprawiające ergonomię i porządek.

Należy również zwrócić uwagę na środowisko pracy: temperaturę, wilgotność powietrza, dobrą wentylację, akustykę, a także czystość i organizację przestrzeni. Estetyczne i uporządkowane otoczenie zwiększa komfort psychiczny i wspiera skupienie.

Ergonomia nie kończy się jednak na sprzęcie. To także kultura pracy, w której istotne są:

• regularne przerwy i mikroprzerwy,
• zmienność pozycji,
• edukacja pracowników w zakresie prawidłowych nawyków i korzystania z wyposażenia,
• dostosowanie zadań do indywidualnych możliwości pracownika.

Ostatecznie, ergonomiczne stanowisko pracy to nie tylko kwestia wyposażenia, ale także sposobu jego użytkowania i dostosowania do indywidualnych potrzeb. Uwzględnienie wszystkich tych aspektów w projektowaniu przestrzeni roboczej znacząco zmniejsza ryzyko zdrowotne i poprawia jakość codziennej pracy.

Obowiązki pracodawcy w zakresie ergonomii

Dbanie o ergonomiczne warunki pracy nie jest tylko dobrą praktyką, ale obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa. Zgodnie z art. 207 Kodeksu pracy, pracodawca ponosi odpowiedzialność za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, co obejmuje także aspekty ergonomiczne. Niewywiązywanie się z tych obowiązków może skutkować nie tylko obniżeniem komfortu pracowników, ale także konsekwencjami prawnymi i finansowymi.

Do najważniejszych obowiązków pracodawcy w tym zakresie należą:

• Organizowanie pracy w sposób bezpieczny i higieniczny — planowanie zadań i czasu pracy w taki sposób, aby nie przeciążać pracowników fizycznie i psychicznie, zapewniając możliwość przerw i zmiany pozycji.
• Zapewnienie zgodności miejsca pracy z przepisami i normami BHP — stanowisko pracy musi być zgodne z obowiązującymi regulacjami dotyczącymi przestrzeni roboczej, odległości, oświetlenia, a także wyposażenia meblowego i sprzętowego.
• Dostosowywanie stanowisk pracy do możliwości i potrzeb pracowników — uwzględnianie wzrostu, stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy, z zapewnieniem regulowanych mebli i sprzętu (np. biurka, krzesła, uchwyty monitorowe).
• Przeprowadzanie szkoleń w zakresie ergonomii i oceny ryzyka zawodowego — obowiązkiem pracodawcy jest nie tylko zapoznanie pracowników z zasadami bezpiecznej pracy, ale również systematyczne aktualizowanie wiedzy i dostosowywanie środowiska pracy do zmieniających się warunków i przepisów.
• Refundacja okularów korekcyjnych — zgodnie z przepisami, pracodawca powinien pokryć koszty zakupu okularów dla pracowników, którzy spędzają co najmniej połowę dobowego czasu pracy przy monitorze ekranowym i posiadają zalecenie lekarza medycyny pracy.
• Zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych — utrzymywanie odpowiedniej temperatury, wilgotności powietrza, właściwego oświetlenia oraz sprawnej wentylacji. Elementy te mają istotny wpływ na zdrowie, komfort i efektywność pracowników.

Działania te powinny być traktowane jako inwestycja w zdrowie zespołu, zmniejszenie liczby absencji oraz zwiększenie produktywności. Pracodawca, który dba o ergonomię, nie tylko spełnia obowiązki prawne, ale też buduje kulturę pracy opartą na szacunku i długofalowym dobrostanie zatrudnionych.

Niestety, wciąż wielu pracodawców traktuje te kwestie marginalnie. Według badania Foszcz i Bac (2018), aż 72,4% pracowników nigdy nie miało możliwości dostosowania stanowiska do swoich potrzeb. To alarmujący wynik, który pokazuje, jak daleka droga jeszcze przed wieloma organizacjami, jeśli chodzi o wdrażanie podstaw ergonomii w miejscu pracy. Tymczasem wiele z tych zmian można wprowadzić stosunkowo łatwo — wystarczy świadomość, zaangażowanie i gotowość do inwestycji w poprawę jakości środowiska pracy.

Skutki braku ergonomii w biurze

Badania naukowe nie pozostawiają złudzeń. Aż 80% pracowników biurowych deklaruje, że odczuwa ból kręgosłupa, głównie w odcinku lędźwiowym, co potwierdzają wyniki badań opublikowanych w magazynie “Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”. 

Co więcej:

• 66,7% ankietowanych zgłaszało bóle krzyża,
• 14,2% — bóle odcinka piersiowego,
• Ponad połowa skarżyła się na ból przy siedzeniu,
• 80% przyznało, że ból ogranicza ich wydajność.

Brak ergonomii nie tylko prowadzi do chronicznych dolegliwości bólowych, ale także znacznie pogarsza komfort pracy oraz zwiększa poziom zmęczenia i frustracji. Długotrwałe utrzymywanie nieprawidłowej pozycji siedzącej skutkuje nadmiernym napięciem mięśniowym, co może prowadzić do zwyrodnień kręgosłupa, dyskopatii, a nawet przewlekłych zespołów bólowych.

Do równie często występujących skutków należy:

• przewlekłe zmęczenie i spadek energii,
• zespół cieśni nadgarstka wynikający z niewłaściwego ułożenia dłoni i nadgarstków podczas pracy z klawiaturą i myszką,
• bóle głowy spowodowane nieodpowiednim oświetleniem i napięciem karku,
• pogorszenie ostrości widzenia i zespół suchego oka wywołane złym ustawieniem monitora,
• trudności z koncentracją i zwiększone ryzyko błędów,
• większe ryzyko absencji chorobowych i wypalenia zawodowego.

Skutki te nie tylko wpływają na samopoczucie pracownika, ale mają też realny wpływ na efektywność całej organizacji. Pracownik zmagający się z bólem i zmęczeniem nie tylko pracuje wolniej, ale też mniej kreatywnie i z większą liczbą pomyłek. Dlatego inwestycja w ergonomiczne środowisko pracy to nie tylko dbałość o zdrowie, ale również działanie o wymiernych efektach ekonomicznych.

Korzyści z pracy w ergonomicznym środowisku

Wdrożenie ergonomii do codziennego środowiska pracy niesie ze sobą szereg korzyści, z których najważniejsze to poprawa zdrowia fizycznego i psychicznego. Pracownik pracujący w optymalnych warunkach rzadziej doświadcza bólu pleców, szyi, nadgarstków czy głowy. Poprawia się postawa ciała, funkcjonowanie układu krążenia, a także jakość snu i ogólne samopoczucie.

Z punktu widzenia efektywności, ergonomia przekłada się na większą koncentrację, szybsze podejmowanie decyzji i mniejszą liczbę błędów. W badaniach obserwuje się nawet 25–30% wzrost produktywności po wprowadzeniu ergonomicznych usprawnień w miejscu pracy.

Dla pracodawców oznacza to:

• redukcję liczby zwolnień lekarskich i rotacji kadrowej,
• zwiększenie komfortu i satysfakcji pracowników,
• budowanie pozytywnego wizerunku firmy.

W dłuższej perspektywie ergonomiczne środowisko pracy przekłada się również na korzyści finansowe — pracownicy są mniej zestresowani, bardziej zaangażowani i chętni do rzetelnego wykonywania swoich obowiązków, co bezpośrednio wpływa na wyniki całego zespołu i firmy. Według raportu opublikowanego przez Humanscale, inwestycje w ergonomię mogą przynieść zwrot z inwestycji na poziomie od 3:1 do nawet 15:1! W kontekście jednoosobowej działalności lub pracy freelancera, ergonomiczne stanowisko to inwestycja, która bezpośrednio wpływa na stabilność zdrowotną i potencjał zarobkowy.

Na co zwrócić uwagę? Kluczowe elementy ergonomii

W przypadku przestrzeni biurowej — niezależnie od jej wielkości — warto myśleć w kategoriach funkcjonalności, zdrowia i komfortu, a nie tylko estetyki. 

Oto najważniejsze elementy, które składają się na ergonomiczne stanowisko pracy:

1. Biurko z regulacją wysokości

To absolutna podstawa nowoczesnego, ergonomicznego biura. Biurko z elektryczną regulacją wysokości pozwala płynnie zmieniać pozycję ciała w ciągu dnia z siedzącej na stojącą i odwrotnie. Taka zmienność pozycji zmniejsza ucisk na kręgosłup, poprawia krążenie, wspiera metabolizm i sprzyja lepszej koncentracji oraz ogólnemu samopoczuciu.

Obecnie na rynku dostępne są zarówno gotowe biurka, jak i osobne stelaże, które umożliwiają dostosowanie blatu do własnych preferencji — pod względem wymiaru, materiału czy koloru. To rozwiązanie szczególnie cenione przez osoby z indywidualnymi wymaganiami estetycznymi lub przestrzennymi. Dodatkowe funkcje, takie jak cyfrowy panel sterowania, zapamiętywanie ulubionych pozycji czy czujniki antykolizyjne, jeszcze bardziej zwiększają komfort użytkowania i wspierają codzienną dbałość o zdrowie przy pracy biurowej.

2. Ergonomiczny fotel biurowy

Krzesło powinno "pracować" razem z użytkownikiem i dostosowywać się do jego sylwetki oraz naturalnych ruchów ciała w ciągu dnia. Ergonomiczny fotel biurowy powinien spełniać konkretne wymagania, które wynikają zarówno z norm BHP, jak i zaleceń ergonomicznych:

• posiadać stabilną, co najmniej pięcioramienną podstawę z kółkami,
• oferować regulację wysokości siedziska,
• zapewniać możliwość regulacji wysokości oparcia oraz jego pochylenia (co najmniej 5° do przodu i 30° do tyłu),
• mieć wyprofilowane siedzisko i oparcie, dostosowane do naturalnych krzywizn kręgosłupa oraz długości ud,
• być wyposażone w podłokietniki z możliwością regulacji,
• umożliwiać obrót o 360° wokół osi pionowej,
• posiadać oddychające materiały, które zapobiegają przegrzewaniu się ciała,
• zapewniać podparcie lędźwiowe z możliwością regulacji.

Spełnienie tych wymagań sprawia, że fotel realnie wspiera zdrowie kręgosłupa, poprawia komfort pracy i zapobiega bólom wynikającym z długotrwałego siedzenia.

3. Monitor

Monitor powinien być ustawiony dokładnie na wprost użytkownika, tak aby górna krawędź ekranu znajdowała się na wysokości oczu. Optymalna odległość od twarzy to 40–70 cm. Warto zwrócić uwagę na możliwość regulacji wysokości oraz kąta nachylenia, co pozwala na indywidualne dopasowanie do wzrostu i sylwetki użytkownika. 

Coraz częściej wybierane są uchwyty VESA lub ramiona monitorowe, które pozwalają na dowolne ustawienie ekranu, a nawet montaż kilku monitorów bez zajmowania miejsca na biurku. Monitory powinny także mieć funkcje chroniące wzrok, takie jak filtr światła niebieskiego, matowa powłoka antyodblaskowa, technologia flicker-free (eliminująca migotanie) i tryb czytania zmniejszający zmęczenie oczu.

4. Klawiatura i myszka

Klawiatura i myszka to narzędzia, których używamy przez wiele godzin dziennie, dlatego ich wybór ma ogromne znaczenie. 

Ergonomiczne klawiatury powinny mieć niski skok klawiszy, możliwość ułożenia dłoni w naturalnej pozycji oraz podkładkę pod nadgarstki. Dostępne są też modele dzielone (split keyboard), które pozwalają zachować neutralne ułożenie nadgarstków i przedramion. 

Z kolei pionowe myszki, zaprojektowane z myślą o ograniczeniu rotacji nadgarstka, znacznie redukują napięcie w stawie promieniowo-łokciowym. Ważne, aby myszka była dopasowana do wielkości dłoni użytkownika i umieszczona blisko klawiatury, by uniknąć zbędnego sięgania. Podkładki żelowe mogą dodatkowo poprawić komfort i zmniejszyć nacisk na nerwy.

5. Oświetlenie

Odpowiednie oświetlenie to jeden z kluczowych elementów ergonomicznego stanowiska pracy. Choć światło dzienne jest najbardziej naturalne i korzystne, nie zawsze jest dostępne w wystarczającej ilości. Warto więc uzupełnić je o lampki biurkowe LED z możliwością regulacji natężenia oraz temperatury barwowej. Najlepsze efekty daje światło neutralne (4000–5000 K), które sprzyja koncentracji i nie męczy oczu. Odpowiednie ustawienie lampy, najlepiej po przeciwnej stronie dominującej ręki, zminimalizuje cienie i odblaski. Warto również rozważyć wybór bezcieniowych lamp kreślarskich, które dzięki przegubowej konstrukcji i szerokiemu zasięgowi ramienia mogą być ustawione tak, aby światło padało z góry, równomiernie oświetlając całą powierzchnię roboczą bez tworzenia ostrych kontrastów.

6. Uchwyty i organizery

Nawet najlepiej dobrane wyposażenie traci na wartości, jeśli na biurku panuje chaos. Dlatego tak ważne jest zastosowanie funkcjonalnych uchwytów i organizerów, które wspierają ergonomię i organizację przestrzeni roboczej. 

Uchwyty na monitory i laptopy umożliwiają optymalne ustawienie ekranu, pomagając uniknąć skrętu szyi i garbienia się. Podstawki pod urządzenia z regulacją wysokości i kąta nachylenia poprawiają komfort pracy zarówno przy komputerach stacjonarnych, jak i laptopach. Organizery na dokumenty, przybory biurowe i akcesoria minimalizują bałagan na biurku, ułatwiają dostęp do najczęściej używanych przedmiotów i pomagają utrzymać porządek. Systemy zarządzania kablami nie tylko poprawiają estetykę, ale też zapobiegają splątaniu przewodów i potencjalnym uszkodzeniom sprzętu.

Tego rodzaju akcesoria pełnią nie tylko funkcję użytkową, ale również znacząco wpływają na komfort psychiczny, redukując poczucie chaosu i rozproszenia podczas pracy.

7. Podnóżek

Choć często pomijany, podnóżek odgrywa ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej postawy, zwłaszcza dla osób niższego wzrostu. Powinien umożliwiać ułożenie stóp płasko, z kolanami pod kątem 90 stopni. Modele z regulacją kąta nachylenia pozwalają na dynamiczną pracę nóg, co zapobiega zastojom krwi i uczuciu zmęczenia. Antypoślizgowa powierzchnia i stabilna konstrukcja zwiększają bezpieczeństwo. Warto zwrócić uwagę także na maty antyzmęczeniowe, które są doskonałym rozwiązaniem przy pracy w pozycji stojącej. Amortyzują stawy, stymulują mikroaktywność mięśni i pozwalają na dłuższe utrzymanie komfortu.

8. Szafki i regały

Dobrze zorganizowana przestrzeń biurowa to większa efektywność i mniejsze rozproszenie. Funkcjonalne szafki, regały i kontenery pomagają zachować porządek i szybko odnaleźć potrzebne materiały. Szafki z zamkami chronią dokumenty poufne, a modele mobilne umożliwiają elastyczne zarządzanie przestrzenią. Regały o otwartej konstrukcji ułatwiają dostęp do najczęściej używanych przedmiotów, a zamykane fronty pomagają zachować estetykę otoczenia. Współczesne meble biurowe coraz częściej łączą funkcjonalność z designem i są łatwe do dopasowania do stylu całego pomieszczenia.

9. Akustyka i powietrze

Element często pomijany, a niezwykle istotny — komfort akustyczny i jakość powietrza w miejscu pracy mają ogromne znaczenie dla koncentracji, samopoczucia i ogólnego komfortu pracowników. 

W przestrzeniach biurowych coraz częściej stosuje się ekrany czy kabiny akustyczne i panele dźwiękochłonne, które redukują hałas tła, poprawiają zrozumiałość mowy i umożliwiają skupienie się na pracy, zwłaszcza w przestrzeniach open space. Rośliny biurowe, oprócz tego, że poprawiają estetykę otoczenia, wpływają pozytywnie na mikroklimat poprzez produkcję tlenu i regulację wilgotności powietrza. Dodatkowo, ich obecność ma udowodniony wpływ na redukcję stresu i poprawę nastroju. Warto również wyposażyć biuro w oczyszczacze i nawilżacze powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym, kiedy poziom wilgotności często spada poniżej zalecanego minimum. Lepsze powietrze to nie tylko mniejsze zmęczenie i bóle głowy, ale także niższe ryzyko infekcji i alergii.

Co jeszcze warto robić, mając ergonomiczne stanowisko pracy?

Nawet najlepiej zaprojektowane stanowisko pracy nie wystarczy, jeśli nie wspieramy go właściwymi nawykami. Ergonomia to nie tylko sprzęt, ale przede wszystkim codzienne działania, które pozwalają uniknąć przeciążeń i poprawiają komfort pracy. 

Oto lista praktycznych porad, które warto wdrożyć do życia zespołu, by w pełni wykorzystać potencjał ergonomicznego stanowiska:

• Rozpoczynanie dnia od krótkich ćwiczeń rozgrzewających — kilka minut ruchu dla nadgarstków, łokci, barków i kręgosłupa pomaga pobudzić mięśnie i przygotować ciało do pracy w pozycji siedzącej.
• Wprowadzanie regularnych mikroprzerw — co 30–60 minut warto wstać, przeciągnąć się, przejść kilka kroków lub wykonać proste ćwiczenia rozciągające, by uniknąć sztywności i zmniejszyć napięcia mięśniowe.
• Stosowanie zestawów słuchawkowych lub trybu głośnomówiącego — unikanie trzymania telefonu między barkiem a uchem pozwala zredukować obciążenie szyi i ramion.
• Pisanie z wyczuciem — delikatne naciskanie klawiszy zamiast uderzania zmniejsza ryzyko przeciążenia nadgarstków i mikrourazów.
• Utrzymywanie myszki blisko i trzymanie jej swobodnie — unikanie napięcia dłoni i sięgania na odległość oraz stosowanie podkładek żelowych zwiększa komfort pracy.
• Zmienianie pozycji w ciągu dnia — korzystanie z biurka z regulacją wysokości umożliwia naprzemienną pracę w pozycji siedzącej i stojącej, co odciąża kręgosłup.
• Ustawianie monitora na wprost wzroku — zapewnienie odpowiedniej wysokości i odległości od oczu pomaga zachować prawidłową postawę i chronić szyję.
• Chronienie wzroku — stosowanie zasady 20-20-20 (co 20 minut patrzenie przez 20 sekund na obiekt oddalony o 20 stóp, czyli 6 metrów) redukuje zmęczenie oczu.
• Dbanie o nawodnienie i prawidłowy oddech — regularne picie wody oraz świadome, głębokie oddychanie wspiera koncentrację i zmniejsza uczucie zmęczenia.

Wdrożenie tych zasad nie wymaga dużego wysiłku ani kosztów, a ich efekt można poczuć już po kilku dniach. Dzięki tym prostym działaniom nawet najdłuższy dzień przy komputerze będzie mniej obciążający dla ciała i umysłu.

Sprawdź nasze propozycje

W sklepie Spacetronik znajdziesz szeroki wybór produktów, które pozwalają kompleksowo wyposażyć biuro zgodnie z zasadami ergonomii. Od mebli, takich jak biurka z elektryczną regulacją wysokości i ergonomiczne fotele z wielostopniową regulacją, po inteligentne akcesoria: uchwyty monitorów, oświetlenie, podstawki, podnóżki i rozwiązania do zarządzania kablami. Każdy z tych elementów można dobrać w taki sposób, aby tworzyły spójne i funkcjonalne stanowisko pracy, które wspiera zdrowie, efektywność i komfort przez cały dzień.

Co istotne, nasze rozwiązania są elastyczne — niezależnie od tego, czy urządzasz przestrzeń w domu, klasyczne stanowisko w biurze, czy tworzysz środowisko typu open space. Spacetronik oferuje zarówno gotowe meble ergonomiczne, jak i możliwość skonfigurowania indywidualnych komponentów, np. wybierając osobno stelaż i dopasowując do niego dowolny blat. Takie podejście pozwala precyzyjnie odpowiedzieć na potrzeby użytkowników — zarówno pod kątem zdrowotnym, estetycznym, jak i przestrzennym.

Naszym celem jest umożliwienie każdemu stworzenia miejsca pracy, które nie tylko będzie funkcjonalne i estetyczne, ale przede wszystkim — wspierające zdrowie na co dzień.

Podsumowanie

Ergonomia to nie luksus, ale absolutna konieczność w dzisiejszym dynamicznym świecie pracy. To ona stoi za zdrowym kręgosłupem, klarownym umysłem i wydajnością, która nie spada po kilku godzinach przed ekranem. Inwestując w ergonomiczne rozwiązania, inwestujesz w długofalowe zdrowie — fizyczne i psychiczne — oraz codzienny komfort, który przekłada się na lepsze wyniki i większą satysfakcję z pracy.

Nowoczesne środowisko pracy powinno wspierać człowieka, a nie zmuszać go do dopasowywania się do niewygodnych warunków. Ergonomia daje tę możliwość — pozwala zbudować przestrzeń, która pracuje razem z Tobą, a nie przeciwko Tobie.

Nie czekaj, aż pojawią się bóle i zmęczenie. Działaj prewencyjnie i świadomie. Sprawdź ofertę Spacetronik i przekonaj się, jak łatwo stworzyć biuro, które naprawdę działa na Twoją korzyść — estetyczne, funkcjonalne i przede wszystkim — wpierające zdrowie.

[1] https://www.gov.pl/attachment/224d20fe-efb9-42d8-83db-a56d0f264f51 

[2] https://bibliotekanauki.pl/articles/2097805.pdf 

[3] https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-ee5abd7f-188d-4796-9c91-754c07d53588/c/Dulina_Gaso_Kramarova_Plinta_Wydajnosc_3_2017.pdf 

[4] https://www.monz.pl/pdf-142359-71040?filename=Dolegliwosci%20bolowe.pdf

[5] https://www.humanscale.com/userfiles/file/return-on-investement_03272015.pdf?srsltid=AfmBOop2awQu1KZ808K8A1H1wNP3BuJxLvCc7KqiNnf98OxipyUVCP7v&utm